ایکس باکس ایکس و ایکس باکس اس | هر‌آنچه باید بدانید!

برنامه مایکروسافت برای نسل بعدی کنسول‌های ایکس باکس اندکی پیچیده‌تر از آن چیزیست که انتظارش را داشتیم. پیش از هر چیز مایکروسافت این بار نه از یک کنسول، بلکه از دو کنسول پرده برداشته که «ایکس باکس سری ایکس» و «ایکس باکس سری اس» نام گرفته‌اند. از سوی دیگر، بسیاری از بازی‌های انحصاری مایکروسافت، علاوه بر کنسول‌های نسل بعد، روی کامپیوترهای شخصی و همینطور ایکس باکس وان هم به اجرا در می‌آیند. و تازه هنوز راجع به سرویس استریم بازی xCloud صحبت نکرده‌ایم که قرار است مشتریان را از خرید سخت‌افزار ایکس باکس بی‌نیاز کنیم.

هر بار که نسل جدید کنسول‌های بازی از راه می‌رسند، این بازار دچار تغییراتی بزرگ می‌شود. مایکروسافت هم از این قاعده مستثنی نیست. به لطف کنسول‌های جدید شرکت آمریکایی، بازی‌ها ظاهری بهتر از همیشه خواهند داشت و سطوحی تازه از تکنولوژی‌های نورپردازی واقع‌گرایانه را مقابل چشم قرار خواهند داد. این بازی‌ها ضمنا سریع‌تر از همیشه بارگذاری خواهند شد و اصلی‌ترین دلیل آن، استفاده از حافظه‌های پرسرعت SSD به جای حافظه‌های قدیمی HDD است.

رویکرد مایکروسافت در قبال نسل جدید، حسابی با رویکردهایش در قبال نسل‌های پیشین تفاوت دارد. به صورت معمول سونی و مایکروسافت هرکدام تنها از یک کنسول رونمایی می‌کنند و هر کنسولی که لیست قابل توجه‌تری از بازی‌های انحصاری داشته باشد، شانس بیشتری نیز برای موفقیت دارد. اما این‌بار شرایط این‌گونه نیست و مایکروسافت هم بی‌خیال رقابت کاملا مستقیم با سونی شده.

اصلی‌ترین فلسفه پشت کنسول‌های جدید مایکروسافت، ایجاد «آزادی عمل» برای کاربران بوده و این احتمالا ارزشمندترین کاری باشد که مایکروسافت در تاریخچه فعالیت خود در دنیای گیمینگ به انجام رسانده باشد. حتی دو کنسول این شرکت هم اهدافی متفاوت از یکدیگر دارند. ایکس باکس سری ایکس کنسولی بسیار قدرتمند است و ایکس باکس سری اس هم قرار است قدرت پردازشی کمابیش مشابه را با برچسب قیمت بسیار پایین‌تر به دست مشتریان برساند.

کنسول‌های جدید مایکروسافت

مایکروسافت همین چند هفته پیش بود که دو کنسول ایکس باکس جدید روانه بازار کرد. ابتدا ایکس باکس سری ایکس را داریم که ۴۹۹ دلار قیمت‌گذاری شده و بعد نوبت به کنسول ارزان‌قیمت‌تر ایکس باکس سری اس با برچسب ۲۹۹ دلار می‌رسد.

عرضه دو کنسول به صورت همزمان معمولا اتفاقی چندان عجیب نیست و خیلی از تولیدکنندگان دست به چنین کاری می‌زنند، اما معمولا تفاوت میان دو سخت‌افزار اندک است. برای مثال پلی استیشن 3 در ابتدا در دو مدل عرضه شد. یک ورژن هارد درایو ۶۰ گیگابایتی داشت و مدل ارزان‌‌تر نیز با ۲۰ گیگابایت حافظه و عدم پشتیبانی از وای‌فای از راه می‌رسید.

تفاوت میان ایکس باکس سری ایکس و سری اس اما بیشتر از این حرف‌ها بوده و تاثیری مستقیم روی ظاهر بازی‌ها خواهد گذاشت. درحالی که سری ایکس قادر به اجرای بازی‌ها با رزولوشن 4K و نرخ ۶۰ فریم است، سری اس همان بازی‌ها را با رزولوشن 1440p و نرخ ۶۰ فریم به اجرا در می‌آورد. این یک اختلاف بزرگ از نظر عملکرد است و مشابه‌اش را پیشتر در دو کنسول ایکس باکس وان و ایکس باکس وان ایکس دیده‌ایم. اما این‌بار، هر دو کنسول به صورت همزمان عرضه شده‌اند و نه با چند سال فاصله.

مایکروسافت به خوبی تفاوت میان ایکس باکس سری ایکس و ایکس باکس سری اس را در وب‌سایت خود تشریح کرده. هر دو سخت‌افزار به پردازنده‌ای هشت هسته‌ای مجهز شده‌اند، اما بیشینه فرکانس کاری به جای ۳.۶ گیگاهرتز در سری اس، معادل ۳.۸ گیگاهرتز در سری ایکس است. هر دو کنسول از حافظه اکسترنال پشتیبانی می‌کنند، خروجی تصویر را از طریق HDMI 2.1 به نمایش در می‌آورند و هر دو با «هزاران» بازی قدیمی که روی ایکس باکس وان، ایکس باکس ۳۶۰ و ایکس باکس اورجینال عرضه شده‌اند سازگاری کامل دارند. از طرف دیگر، مایکروسافت دو کنسول خود را به سخت‌افزار مخصوص «رهگیری پرتو» مجهز کرده که باعث می‌شود نورپردازی در بازی‌ها به سطوحی تازه و دیده‌نشده برسد. ناگفته نماند که امکان استفاده از تجهیزات جانبی کنسول ایکس باکس وان، روی کنسول‌های جدید نیز مهیا است. اما در این میان، مایکروسافت هیچ برنامه‌ای برای پشتیبانی دوباره از دوربین کینکت ندارد.

حالا که شباهت‌ها را گفتیم، اندکی هم به سراغ تفاوت‌ها برویم. سری ایکس با یک درایو 4K Ultra HD Blu-Ray از راه می‌رسد اما سری اس اصلا درایو بلوری ندارد و کاملا دیجیتال است، این یعنی تنها قادر به دانلود بازی‌ها روی آن خواهید بود و از دیسک‌های فیزیکی پشتیبانی نمی‌شود. از طرف دیگر، مدل دیسک‌خور دو برابر حافظه ذخیره‌سازی بیشتر دارد. ایکس باکس سری ایکس با ۱ ترابایت حافظه اس‌اس‌دی از راه می‌رسد و سری اس با ۵۱۲ گیگابایت. سری ایکس ضمنا حافظه رم ۱۶ گیگابایتی دارد که به شکل قابل توجهی از رم ۱۰ گیگابایتی سری اس بیشتر است. از نظر ظاهری نیز، سری اس ابعادی بسیار کوچک‌تر از سری ایکس داشته و مایکروسافت آن را «کوچک‌ترین ایکس باکس تاریخ» می‌خواند. اما علی‌رغم تفاوت ابعاد، هر دو کنسول به خوبی خنک می‌شوند و کمترین صدایی نیز تولید نمی‌کنند.

استفاده از اس‌اس‌دی در هر دو کنسول به این معنا بوده که می‌توانید منتظر بارگذاری بسیار سریع بازی‌های ویدیویی باشید. بسیاری از بازی‌هایی که روی ایکس باکس وان ایکس به بیش از ۱ دقیقه برای بارگذاری کامل نیاز داشتند، اکنون طی تنها چند ثانیه بارگذاری می‌شوند. برای مثال صفحه لودینگ بازی The Outer Worlds تنها شش ثانیه به نمایش در می‌آید و سپس به سرعت وارد بازی می‌شوید.

این حافظه سریع، به شکل‌گیری یک قابلیت مهم دیگر به نام Quick Resume کمک کرده که به شما اجازه می‌دهد با سرعتی باورنکردنی، از یک بازی به سراغ بازی دیگر بروید. هر دو کنسول مایکروسافت می‌توانند تا سقف ۴ بازی را در حالت «اسلیپ» قرار دهند و هر زمان که بخواهید بازی را عوض کنید، این اتفاق در عرض چند ثانیه می‌افتد و بازی قبلی را از همان‌ جایی که رهایش کردید، ادامه می‌دهید. این یکی از بهترین قابلیت‌های ایکس باکس سری اس و سری ایکس است که پلی استیشن 5 همتایی برایش ندارد.

برجسته‌ترین تفاوت میان سری اس و سری ایکس در کارت گرافیک به چشم می‌خورد. اگرچه هر دو کنسول با معماری گرافیکی RDNA 2 شرکت AMD توسعه یافته‌اند، سری ایکس ۵۲ واحد پردازشی دارد. این یعنی نه‌تنها شاهد شمار دو برابر بیشتر واحدهای پردازشی در ایکس باکس سری ایکس نسبت به سری اس هستیم، بلکه این واحدها با فرکانس کاری بالاتر (۱.۸۲۵ گیگاهرتز در قیاس با ۱.۵۶۵ گیگاهرتز) عمل می‌کنند. در مجموع، ایکس باکس سری ایکس قدرت پردازش خالص ۱۲.۱۵ ترافلاپس داد و این رقم در سری اس، از ۴ ترافلاپس فراتر نمی‌رود.

ضمنا ایکس باکس سری ایکس از لحاظ فنی اندکی قدرتمندتر از پلی استیشن ۵ ظاهر می‌شود. اگرچه سونی هم از معماری RDNA 2 شرکت AMD استفاده کرده، اما هر دو مدل از کنسول‌های جدیدش با توان پردازش گرافیکی ۱۰.۲۸ ترافلاپس از راه می‌رسند. دو کنسول سونی به ۳۶ واحد پردازشی مجهز شده‌اند که البته با فرکانس کاری ۲.۲۳ گیگاهرتز، قدرتمندتر از نمونه‌های موجود در ایکس باکس ظاهر می‌شوند. البته باید این را نیز اضافه کنیم که مقایسه کاملا مستقیم کنسول‌های سونی و مایکروسافت آنقدرها درست نیست، زیرا سونی از سرعت کلاک متغیر در پردازنده و پردازشگر گرافیکی استفاده کرده که آن هم مزایای خودش را دارد. بنابراین پلی استیشن ۵ در برخی سناریوها عملکردی بهتر دارد و در دیگر سناریوها، نه. سایر مشخصات سخت‌افزاری پلی استیشن ۵ نیز روی کاغذ به ساخته مایکروسافت شباهت دارند. این کنسول به ۱۶ گیگابایت حافظه رم، ۸۲۵ گیگابایت حافظه اس‌اس‌دی و درایو 4K Ultra HD Blu-Ray مجهز شده.

تا یادمان نرفته این را هم اضافه کنیم که علی‌رغم پشتیبانی از کنترلرهای ایکس باکس وان، مایکروسافت به به‌روزرسانی کنترلر ایکس باکس سری ایکس و سری اس نیز پرداخته. این کنترلر در سه رنگ سفید، مشکی و آبی عرضه می‌شود و در ذات دچار تغییری اساسی نشده. در عوض مایکروسافت توجه زیادی به جزییات مختلف کنترلر نشان داده تا بهتر از همیشه در دست قرار بگیرد و تجربه‌ای دلچسب ارائه کند.

بازی‌های جدید، سخت‌افزار جدید

هر سخت‌افزار جدیدی، نیازمند بازی‌های جدید نیز هست تا مشتریان به خرید آن ترغیب شوند. به همین ترتیب، مایکروسافت و شرکایش در حال توسعه چندین بازی مختلف هستند که بزودی راهشان را به ایکس‌ باکس‌های جدید باز می‌کنند. احتمالا مهم‌ترین بازی مایکروسافت، Halo Infinite باشد: نسخه جدید فرنچایز بسیار محبوب Halo که همواره یکی از استانداردهای ژانر شوتر اول شخص و علمی-تخیلی به حساب آمده است.

متاسفانه Halo Infinite در ابتدا قرار بود به صورت همزمان با کنسول‌های جدید عرضه شود، اما سپس عرضه‌اش تا سال ۲۰۲۱ میلادی به تعویق افتاد. علت این تاخیر هم به پاندمی کرونا ویروس مرتبط بود و هم به اینکه بعد از نمایش بخش‌هایی از گیم‌پلی بازی، برخی از طرفداران از جلوه‌های بصری نه‌چندان چشم‌نواز بازی انتقاد کردند.

مایکروسافت دو بازی مهم دیگر به نام‌های Fable و Forza Motorsport نیز دارد که البته هیچ تاریخ عرضه دقیقی برایشان ارائه نکرده. بنابراین در برهه کنونی، هرکسی که ایکس باکس‌های جدید را می‌خرد باید به سراغ بازی‌های شخص ثالث برود. بازی‌هایی مانند Assassin’s Creed Valhalla، واچ داگز لیجن، Dirt 5 و Yakuza: Like a Dragon.

تمام این بازی‌ها با پشتیبانی کامل از قابلیت‌های مختلف ایکس باکس سری اس و سری ایکس از راه می‌رسند. برای مثال واچ داگز روی سری ایکس با رزولوشن 4K اجرا می‌شود و به صورت کامل از رهگیری پرتو پشتیبانی می‌کند. اما متاسفانه در Assassin’s Creed Valhalla خبری از رهگیری پرتو نیست. یک بازی جالب دیگر، Dirt 5 است که می‌تواند با نرخ ۱۲۰ فریم بر ثانیه روی ایکس باکس سری ایکس اجرا شود. چنین نرخ فریمی می‌تواند تجربه بازی‌های مسابقه‌ای را شدیدا دگرگون کند اما از طرفی باید تلویزیون سازگار با این قابلیت را نیز در اختیار داشته باشید.

نقطه اشتراک تمام بازی‌هایی که بالاتر نام بردیم اینست که به صورت همزمان، روی کنسول‌های نسل پیش (یعنی ایکس باکس وان و پلی استیشن ۴) هم عرضه شده‌اند. جالب‌تر اینکه مایکروسافت می‌گوید همین رویه را حتی با بازی‌های پرچمدارش در آینده نیز در پیش خواهد گرفت. این یعنی اگر مایکروسافت به قول خود پایبند بماند، لزوما نیازی به خرید ایکس باکس‌های جدید نخواهید داشت و ایکس باکس وان بسیاری از بازی‌های سال‌های آینده را به اجرا در خواهد آورد.

بازی‌های جدید، سخت‌افزار قدیمی

مایکروسافت بارها تاکید کرده که برای لذت بردن از انحصاری‌های جدیدش مجبور به خرید کنسول‌های تازه از راه رسیده نیستید، زیرا بسیاری از آن بازی‌ها روی ایکس باکس وان هم اجرا می‌شوند. از سوی دیگر، اگر پی‌سی گیمر باشید و هیچوقت به سراغ ایکس باکس وان نرفته باشید هم به تمام بازی‌های جدید دسترسی خواهید داشت، زیرا تمام آن‌ها به صورت همزمان روی کامپیوترهای شخصی عرضه می‌شوند.

اما چند نکته را باید به خاطر بسپارید. نخستین نکته اینست که موضوع فقط درباره بازی‌های اصطلاحا «فرست پارتی» مایکروسافت مصداق دارد. به عبارت دیگر، تنها بازی‌هایی که توسط استودیوهای بازی‌سازی ایکس باکس ساخته و عرضه می‌شوند. بنابراین مایکروسافت هیچ کنترلی روی بازی‌های ناشران دیگر مانند الکترونیک آرتز، یوبیسافت یا اکتیویژن نخواهد داشت.

اما حتی علی‌رغم تمام وعده‌ها، همین حالا می‌دانیم که برخی از بازی‌های استودیوهای ایکس باکس هم راهشان را به ایکس باکس وان باز نخواهند کرد. برای مثال مایکروسافت در ماه جولای یک رویداد برای نمایش بازی‌های جدید برگزار کرد و در جریان آن، اشاره‌ای به عرضه Fable یا Forza Motorsport جدید روی کنسول‌های نسل پیش نشد.

در نهایت باید افزود که اگر به تجربه بازی‌ها روی ایکس باکس وان سال ۲۰۱۳ ادامه دهید، مشخصا باید با گرافیک پایین‌تر بازی‌ها نسبت به ایکس باکس سری ایکس نیز کنار بیایید. برخی حتی ابراز نگرانی کرده‌اند که پشتیبانی هرچه بیشتر از ایکس باکس وان، می‌تواند منجر به این شود که بازی‌های جدید مایکروسافت کیفیتی پایین‌تر از آنچه که باید داشته باشند. همین افراد می‌گویند سونی به خاطر تمرکز کامل روی سخت‌افزار جدیدش، احتمالا بتواند دست بالا را داشته باشد. اما مدیر واحد ایکس باکس می‌گوید با انبوهی از بازی‌سازان مختلف صحبت کرده و مشکلی از این بابت گزارش نشده است.

بازی‌های جدید، بدون سخت‌افزار

بیایید فرض کنیم که نمی‌خواهید یک ایکس باکس یا یک کامپیوتر گیمینگ بخرید، اما یک موبایل اندرویدی در اختیار دارید. آیا ایکس باکس به شما هم فکر کرده؟ پاسخ به این سوال مثبت است. مایکروسافت مدتی است که از سرویس استریم بازی xCloud (که اکنون Xbox Game Pass Ultimate نام گرفته) رونمایی کرده و این سرویس می‌تواند بهترین گزینه برای افرادی باشد که هیچ سخت‌افزاری برای تجربه آخرین بازی‌های کنسولی در اختیار ندارند. با این سرویس اشتراکی و ۱۵ دلاری، گیمرها می‌توانند تمام بازی‌های جدید را با بالاترین کیفیت روی موبایل یا تلویزیون یا هر دیوایس مشابهی به اجرا در بیاورند. البته موضوع برای گیمرهای ایرانی متفاوت است و اینترنتی که برای این کار نیاز دارید، تنها در دسترس قشر محدودی از ایرانیان است.

استریم بازی ایده‌ای کاملا جدید نیست. سونی در سال ۲۰۱۴ از سرویسی مشابه به نام PlayStation Now رونمایی کرد اما با استقبال چندانی روبه‌رو نشد. رویکرد مایکروسافت اندکی جالب‌تر است. به جای تمرکز بر بازی‌های قدیمی (مانند کاری که سونی کرد)، مایکروسافت تمام بازی‌های جدید را از همان روز عرضه مورد پشتیبانی قرار می‌دهد و بنابراین با خرید سرویس xCloud، هم به لیستی شامل ۱۵۰ بازی دسترسی خواهید داشت و هم به تازه‌ترین بازی‌های استودیوهای ایکس باکس.

ناگفته نماند که xCloud هوز روی پلتفرم‌های زیادی عرضه نشده. در حال حاضر این سرویس در دسترس کاربران اندرویدی است اما به زودی راهش را به پلتفرم iOS اپل و همینطور تلویزیون‌های هوشمند باز خواهد کرد.

در این بین PlayStation Now کماکان به کارش ادامه می‌دهد، اما سونی هیچ رویکرد متمایزی در قبال آن در پیش نگرفته است. بنابراین با وجود عرضه بیش از ۸۰۰ بازی در سرویس Now، به نظر نمی‌رسد سونی به دنبال رقابت مستقیم با مایکروسافت در حوزه استریم بازی باشد.

سازگاری با عناوین نسل‌های قبل

امکان تجربه بازی‌های نسل پیش روی سخت‌افزار جدید (که تحت عنوان Backward Compatibility شناخته می‌شود) روی هر کنسول یک‌جور بوده است. برای مثال کنسول Wii U نینتندو می‌توانست تمام بازی‌های Wii را اجرا کند و Wii هم قادر به اجرای تمام بازی‌های کنسول GameCube بود. به صورت معکوس، پلی استیشن 4 نمی‌تواند هیچ‌کدام از بازی‌های پلی استیشن‌های قبلی را به صورت بومی اجرا کند و تنها راهکار، اجرایشان از طریق سرویس PlayStation Now است.

مایکروسافت اما از اواسط نسل پیش مانوری شدید روی این قابلیت داشت. کنسول‌های ایکس باکس سری ایکس و سری اس هم به سه روش، تجربه بازی‌های قدیمی را ممکن می‌کنند. برخی بازی‌ها صرفا روی کنسول‌های جدید اجرا می‌شوند، برخی بازی‌ها با بهبود گرافیکی همراه خواهند بود و برخی دیگر هم به‌روزرسانی‌هایی رایگان دریافت می‌کنند.

بنابراین مایکروسافت حسابی روی قابلیت اجرای بازی‌های قدیمی روی ایکس باکس‌های جدید سرمایه‌گذاری کرده. در واقع اگر بخواهیم دقیق‌تر باشیم، به محض خرید هرکدام از این کنسول‌ها، به لیستی شامل «هزاران» بازی عرضه شده برای نخستین ایکس باکس، ایکس باکس ۳۶۰ و ایکس باکس وان دسترسی خواهید داشت.

ایکس باکس سری اس هم قادر به اجرای بازی‌های قدیمی است، اما در آن خبری از بهبودهای به‌ وجود آمده در ایکس باکس وان ایکس نخواهد بود. بنابراین در اکثر مواقع، مشغول تجربه ورژنی از بازی خواهید بود که برای کنسول ضعیف‌تر ایکس باکس وان اس طراحی شده‌ است. البته ناگفته نماند که اکثر این بازی‌ها از مزایای سخت‌افزار مدرن مانند حافظه اس‌اس‌دی بهره برده و با سرعتی بسیار بالاتر بارگذاری می‌شوند.

گذشته از این‌ها نیز نوبت به قابلیت Smart Delivery می‌رسد که اساسا یک برنامه به‌روزرسانی رایگان است تا مجبور به خرید دوباره بازی‌های ایکس باکس وان، روی ایکس باکس سری ایکس نباشید. به این ترتیب، اگر بازی‌هایی مانند Assassin’s Creed Valhalla یا Cyberpunk 2077 یا Doom Eternal را روی ایکس باکس وان بخرید، به محض تهیه کنسول جدید، از تمام مزایای سری ایکس و سری اس برخوردار خواهید شد و نیازی به پرداخت هزینه مجدد نیست. اما نکته مهم اینست که استفاده از این قابلیت به بازی‌سازان بستگی دارد و برخی از آن‌ها علاقه‌ای به بهره‌گیری از آن نشان نداده‌اند.

در این میان سونی هم بیکار نبوده و می‌گوید باید منتظر بهبودهای کمابیش در بازی‌های پلی استیشن 4 که روی پلی استیشن 5 اجرا شده‌اند باشیم. اکنون تایید شده که «اکثریت قریب به اتفاق» بازی‌های کنسول نسل قبلی سونی روی سخت‌افزار جدید اجرا شده و برخی از آن‌ها سرعت بارگذاری بهتر و نرخ فریم باثبات‌تر را با خود به همراه می‌آورند.

ایکس باکس گیم پس

هنگام ورود به نسل جدید، مایکروسافت روی این قمار کرده که احتمالا گیمرها ترجیح می‌دهند به جای پرداخت ۶۰ دلار بابت هر بازی، مبلغی مشخص را به صورت ماهانه پرداخت کرده و به فهرستی شامل صدها بازی دسترسی یابند. به همین خاطر بوده که این شرکت از سرویس گیم پس پرده برداشته و بعد آن را با سرویس Games with Gold ادغام کرده.

نتیجه نهایی سرویس Xbox Game Pass Ultimate است که به شما اجازه بیش از ۱۰۰ بازی بزرگ مانند Forza Horizon 4 و Ori and the Will of the Wisps را می‌دهد و در عین حال، شامل بازی‌های سرویس EA Play الکترونیک آرتز نیز می‌شود. با خرید این سرویس و پرداخت ۱۵ دلار در ماه، هم قادر به تجربه بازی‌های گیم پس هستید، هم بی‌نیاز از خرید Games with Gold و هم قادر به استفاده از سرویس استریم بازی xCloud.