درباره بیت کوین چه می‌دانید؟

بیت کوین یک ارز دیجیتال است که در ماه ژانویه سال ۲۰۰۹ میلادی شروع به کار کرد، یعنی درست همان زمانی که اقتصاد جهانی با بحرانی بزرگ روبه‌رو شد. این ارز توسط کاراکتر مرموز به نام ساتوشی ناکاموتو ساخته شده و هویت شخص یا اشخاصی که تکنولوژی آن را بنیان‌گذاری کرده‌اند همواره نامشخص باقی مانده. بیت‌کویین وعده کارمزد کمتر نسبت به مکانیزم‌های پرداخت آنلاین سنتی را می‌دهد و برخلاف ارزهای رسمی کشورهای مختلف جهان که تحت کنترل دولت‌ها هستند، به شکلی تمرکز زدایی شده مدیریت می‌شود.

بیت کوین هیچ شکل فیزیکی ندارد و تراکنش‌های آن در نوعی دفتر حسابرسی عمومی و دیجیتال نگه‌داری می‌شوند که هرکسی به آن دسترسی دارد. این دفتر حساب‌رسی همراه با تمام مبادلات بیت کوین‌اش، توسط کامپیوترهای موجود در سراسر جهان به تایید می‌رسد. بیت‌ کوین هیچگونه پشتوانه بانکی یا دولتی ندارد و هیچ بیت کوینی نوعی کالای اقتصادی به حساب نمی‌آید. این ارز دیجیتالی اگرچه با مشکلات قضایی متعددی مواجه شده، اما از محبوبیت فراوانی برخوردار است و باعث شکل‌گیری انبوهی از ارزهای مجازی مشابه شده که معمولا از عبارت Altcoin برای توصیف آن‌ها استفاده می‌شود.

درک بیت کوین

بیت کوین مجموعه‌ای از کامپیوترها –یا اصطلاحا «نود – Node»ها است که همگی کد بیت کوین را به اجرا درآورده و بلاک‌چین آن را در خود ذخیره می‌کنند. به بلاک‌چین می‌توانید به چشم مجموعه‌ای از بلوک‌ها نگاه کنید. در هر بلوک نیز محاسبات مربوط به مبادلات مالی خاص ذخیره شده. از آن‌جایی که تمام کامپیوترهایی که بلاک‌چین را به اجرا در می‌آورند به لیستی یکسان از بلوک‌ها و مبادلات مالی دسترسی داشته و به صورت شفاف قادر به مشاهده بلوک‌های جدید هستند، هیچکسی قادر به فریب دادن سیستم یا دور زدن آن نیست. هرکسی، چه در حال اجرای نود بیت‌ کوین باشد و چه خیر، می‌تواند وقوع این مبادلات مالی را به صورت بلادرنگ مشاهده کند. به این ترتیب، هرکسی که به دنبال فریب دادن سیستم یا هرکار بدخواهانه باشد، باید به ۵۱ درصد از قدرت پردازشی مورد نیاز بیت کوین دسترسی یابد. با توجه به اینکه بیت کوین اکنون بیش از ۴۷ هزار نود مختلف در جهان دارد، احتمال پیاده‌سازی چنین حمله‌ای عملا غیرممکن است.

در صورتی که یک حمله به سیستم اتفاق بیفتد، نودهای بیت‌کوین –یا در واقع مردمی که به عضویت شبکه بیت کوین روی کامپیوترهای خود درآمده‌اند- باید یک بلاک‌چین جدید بسازند تا تمام تلاش‌های مهاجم نقش بر آب شود.

بیت کوین یک جور رمزارز است. تعادل میان توکن‌های بیت کوین با استفاده از «کلیدهای» عمومی و خصوصی برقرار می‌شود که در واقع زنجیره‌ای طولانی از اعاداد و ارقام هستند و با استفاده از یک الگوریتم رمزنگاری ریاضیاتی تعیین شده‌اند. کلید عمومی (که می‌توان آن را معادلی برای شماره حساب بانکی به حساب آورد) نقش آدرسی را ایفا می‌کند که در اختیار تمام جهان قرار گرفته و از آن برای دریافت بیت کوین از دیگران استفاده می‌شود. کلید خصوصی (که می‌توان آن را معادلی برای رمز کارت بانکی شما به حساب آورد) هم باید همواره پنهان بماند و از آن تنها برای تایید مبادلات بیت کوین استفاده می‌شود.

ضمنا کلیدهای بیت کوین را نباید با والت یا کیف پول بیت کوین اشتباه گرفت که یک دیوایس فیزیکی یا دیجیتالی برای تسهیل فرآیند انتقال بیت کوین است و به کاربران اجازه می‌دهد وضعیت حساب بیت کوین خود را پایش کنند. عبارت «والت یا کیف پول» از برخی جهات معانی اشتباهی به کاربران منتقل می‌کند. زیرا ماهیت تمرکز زدایی شده بیت کوین بدان معناست که این ارز هیچوقت در یک کیف پول ذخیره نمی‌شود و در واقع به صورت تمرکز زدایی شده، درون یک بلاک‌چین است.

بیت کوین چطور کار می‌کند؟

بیت کوین یکی از نخستین ارزهای دیجیتال جهان است که از تکنولوژی همتا به همتا برای تسهیل کردن فرآیند مبادلات مالی آنی استفاده می‌کند. اشخاص مستقل یا کمپانی‌هایی که صاحب قدرت پردازشی و کامپیوتری هستند و به شبکه بیت کوین پیوسته‌اند، در واقع صاحب چیزهایی به نام نود هستند و ماینر شناخته می‌شوند. ماینرها افرادی است که مبادلات مالی را در بلاکچین بیت‌ کوین پردازش می‌کنند و انگیزه‌شان از این کار نیز، دریافت پاداش (یا در واقع دریافت بیت‌کوین) است. به این ماینرها می‌توانید به عنوان مراجع قانونی نامتمرکز نگاه کنید که به صورت مداوم مشغول به تایید اعتبار مبادلات مالی در شبکه بیت کوین هستند. این ماینرها در ازای خدمات خود، با نرخی مشخص که البته هر از چندگاهی کاهش می‌یابد، کوین دریافت می‌کنند.

بیت کوین (یا هر ارز مجازی دیگری که به صورت مشابه تولید می‌شود) رویکردی بسیار متفاوت با ارزهای اسکناسی رایج در جهان دارد. در سیستم‌های بانکی متمرکز، ارز با نرخی سازگار با رشد اقتصادی توزیع می‌شود تا ثبات قیمت حفظ گردد، اما در سیستم تمرکز زدایی شده‌ای مانند بیت کوین، نرخ توزیع زودتر از موعد و با استفاده از یک الگوریتم مشخص تعیین می‌گردد.

ماینینگ بیت کوین پروسه‌ای است که در جریان آن، کوین‌های تازه وارد گردش می‌شوند. به صورت معمول، ماینینگ به معنای حل کردن پازل‌های کامپیوتری دشوار است تا بتوان یک بلوک جدید کشف کرد و آن را به بلاک‌چین افزود. افزون بر کمک به گسترش بلاک‌چین، فرایند ماینینگ منجر به افزایش مبادلات مالی و همینطور تایید آن‌ها در سراسر شبکه می‌شود. در ازای افزودن بلوک‌های تازه به بلاک‌چین، ماینرها پاداش خود را در قالب بیت‌کوین دریافت می‌کنند: ضمنا بعد از استخراج هر ۲۱۰ هزار بلوک، پاداش ماینینگ نصف می‌شود. در سال ۲۰۰۹ میلادی، پاداش تولید هر بلوک معادل ۵۰ بیت کوین بود و این مقدار تا همین اواخر به ۱۲.۵ بیت کوین کاهش یافته بود. در روز ۱۱ مه سال ۲۰۲۰ نیز سومین نصف شدن پاداش (یا آنچه بیت کوین هاوینگ نام دارد) اتفاق افتاد و پاداش کشف هر بلوک تازه به ۵.۲۵ بیت کوین رسید. برخی چیپ‌های کامپیوتری خاص که ASIC نامیده می‌شوند و همینطور واحدهای پردازشی پیشرفته مانند پردازشگرهای گرافیکی قادر به دستیابی به پاداش بالاتر هستند و به این پردازشگرهای خاص، «تجهیزات مانینگ» گفته می‌شود.

به جز بیت کوین چه ارزهای دیجیتال برجسته دیگری داریم؟

در بازار امروز، اتریوم دومین ارز دیجیتال برجسته و پرطرفدار به حساب می‌آید. اتریوم از این لحاظ به بیت کوین شبیه است که از یک سیستم بلاک‌چین متن‌باز استفاده می‌کند، اما تمرکز بیشتری بر قراردادهای هوشمند دارد که توسط برنامه‌های کامپیوتری و به صورت اتوماتیک صحت‌سنجی می‌شوند و بنابراین دیگر نیازی به مداخله مردان میانی مورد اعتماد نیست. اتریوم گاهی تحت عنوان «کامپیوتر جهانی» شناخته می‌شود و اکنون ستون فقرات امور مالی تمرکز زدایی شده به حساب می‌آید. اتریوم ضمنا میزبان کوین‌های متفاوتی است که تحت عنوان «توکن» شناخته می‌شوند.

XRP هم ارز دیگری است که روی شبکه Ripplenet کمپانی Ripple Labs به اجرا در می‌آید. هدف XRP اینست که به جایگزینی برای سیستم‌های مالی سنتی مانند سوییفت تبدیل شود. برخلاف بیت کوین و اتریوم، XRP نیازمند تاییدسنجی نیست و صحت مبادلاتش براساس نودها مورد اعتماد تعیین می‌شوند. و این نودها در اختیار سازمان‌های معتبر مانند دانشگاه‌ها و بانک‌ها هستند. ضمنا توزیع کوین‌های XRP نیز توسط خود Ripple Labs انجام می‌شود.

سپس نوبت به Tether می‌رسد که از پشتوانه دلار آمریکا برخوردار است و گاهی به آن ثبات‌ارز گفته می‌شود. این ارز بلاک‌چین مخصوص خود را ندارد و در عوض از بلاک‌چین دیگر ارزها مانند بیت کوین و اتریوم استفاده می‌کند. کمپانی Tether که این ارز را ساخته، همواره به دنبال عرضه پولی با پشتوانه بوده و به ازای تمام تترهای در گردش، به ذخیره‌سازی دلار در حساب‌های بانکی خود می‌پردازد. این کمپانی مدعی شده که تمام پول‌ها پشتوانه دلار فیزیکی ندارند، اما باورش دشوار است که قیمت‌گذاری‌های تتر همواره براساس دلار آمریکا و بدون دخالت اشخاص ثالث امکان‌پذیر شده باشند.

چند بیت کوین در گردش داریم؟

از زمانی که این ارز دیجیتال در ماه ژانویه ۲۰۰۹ میلادی شروع به کار کرد، مقادیر محدودی از کوین وجود داشته که معادل ۲۱ میلیون واحد است. در حالی که این مقاله نوشته می‌شود، حدودا ۱۸.۲ میلیون واحد از کوین‌ها استخراج شده‌اند. بنابراین هنوز ۳ میلیون کوین دیگر در بلاک‌چین باقی مانده و با توجه به سیستم نصف شدن پاداش استخراج یا همان هاوینگ، فرآیند استخراج کوین‌های باقی مانده قرار است زمان‌برتر و دشوارتر از همیشه باشد. در واقع تخمین‌ها نشان می‌دهند که آخرین بیت کوین جهان در سال ۲۱۴۰ میلادی (یا ۱۲۰ سال دیگر) استخراج خواهد شد.

طرفداران بیت کوین این بحث را پیش می‌کشند که منابع محدود این ارز دیجیتالی، همان چیزی بوده که تفاوتی مهم نسبت به رویکرد بانک‌های مرکزی را رقم زده: بانک‌های مرکزی در هر زمان که بخواهند به چاپ پول می‌پردازند. این کار که پول در گردش را زیاد کرده و از کمبود آن‌ می‌کاهد، معمولا منجر به تورم یا همان گران‌تر شدن اجناس می‌شود. اما بیت کوین با ثابت نگه داشتن منابع خود، ندرت منابع مالی را امکان‌پذیر کرده و همین باعث می‌شود تک تک کوین‌ها ارزشمندتر باشند. اگر یک مثال در دنیای واقعی می‌خواهید، فقط کافیست به ماجرای ویروس کووید-۱۹ نگاه کنید. تقاضا برای مواد ضد عفونی‌کننده دست به شکل چشمگیری افزایش یافت اما موجودی به همان اندازه سابق باقی ماند و بنابراین قیمت‌ها به شکل چشمگیری افزایش یافتند.

قبل از اینکه به سراغ بخش بعدی برویم، یک نکته کوتاه را باید درباره درباره ۱۸.۲ میلیون بیت کوینی بدانید که ظاهرا اکنون در گردش هستند. اگرچه این موضوع حقیقت دارد که تمام آن‌ها ماین شده‌اند، اما تعداد بیت کوین‌های فعال احتمالا به شکل چشمگیری کمتر باشد. حدودا دو سال پیش تخمین زده شد که بالغ بر ۴ میلیون بیت کوین برای همیشه گم شده‌اند و افزون بر آن، ۲ میلیون کوین دیگر نیز به سرقت رفته‌اند. این یعنی یک سوم از موجودی کوین‌های ماین شده از دست رفته است. بنابراین موجودی حقیقی حتی از این هم کمتر است.

چه کسی بیت کوین را ساخت؟

هیچکس نمی‌داند چه کسی بیت کوین را اختراع کرده است، یا حداقل افراد بسیار معدودی می‌دانند. ساتوشی ناکاموتو لقبی است که به شخص یا اشخاصی که بیت کوین را ساخته و مستندات آن را در سال ۲۰۰۸ منتشر کرده‌اند داده شده. همین شخص یا اشخاص بوده‌اند که نرم‌افزار بیت کوین را نیز در سال ۲۰۰۹ عرضه کردند. در سال‌های اخیر، چندین نفر مختلف مدعی شده‌اند که سازنده بیت کوین هستند،‌ اما اکنون که این مقاله نوشته می‌شود ماهیت ساتوشی ناماکوتو به صورت دقیق مشخص نشده است.

دوران پیش از ساتوشی

اگرچه بسیار وسوسه کننده است که حرف رسانه‌ها را باور کنیم و ساتوشی ناکاموتو را شخصیتی مرموز و نابغه به حساب آوریم که بیت کوین را در خلوت خود ساخته و هیچ پیش‌زمینه دیگری نداشته، اما چنین ابداعاتی هیچوقت به ناگاه از راه نمی‌رسند. تمام کشف‌های علمی بزرگ، فارغ از اینکه چقدر نوآورانه به نظر می‌رسند، بر مبنای تحقیقات قبلی بنا می‌شوند. پیش از بیت کوین نیز شاهد اختراعاتی مشابه بوده‌ایم که از جمله آن‌ها می‌توان به Hashcash آدام بک که سال ۱۹۹۷ ساخته شد و بیت گلد نیک زابو اشاره کرد. در مستندات خود بیت کوین نیز به Hashcash و پول دیگری به نام b-money اشاره شده و صحبت از چندین پژوهش دیگر به میدان می‌آید. طبیعتا بسیاری از افرادی که پیشتر پروژه‌های مشابه را پیش برده‌اند، جزو نامزدهای سازنده اصلی بیت کوین به حساب می‌آیند.

چرا ساتوشی ناشناس باقی مانده؟

سازنده بیت کویت انگیزه‌های فراوانی برای پنهان نگه داشتن هویت خود دارد. یک موضوع حریم شخصی است. همینطور که بیت کوین به محبوبیت رسید و تبدیل به پدیده‌ای جهان شد، ساتوشی ناکاموتو ممکن بود توجه بسیار زیادی را از سوی رسانه‌ها و دولت‌ها به خود جلب کند.

یک دلیل دیگر، پتانسیل بیت کوین برای اختلال گسترده در سیستم‌های بانک‌داری و مالی در سراسر جهان است. اگر بیت کوین به محبوبیت گسترده می‌رسید (که رسید)، سیستم آن می‌توانست ارزشی بیشتر از پول‌های اسکناسی در جهان بیابد. چنین تهدیدی علیه ارزهای از پیش موجود به انگیزه‌ای برای دولت‌ها تبدیل می‌شد تا سازنده بیت کوین را مورد پیگرد قضایی قرار دهند.

دلیل دیگر، عدم تاثیرگذاری روی قیمت است. در صورتی که ساتوشی شخصیتی شناخته شده بود، هر تصمیم یا صحبت‌اش می‌توانست روی قیمت بیت‌ کوین تاثیر بگذارد. این اتفاقی است که مشابه آن را تا حدودی در ارز اتریوم مشاهده کردیم. مدیر عامل شرکت سازنده اتریوم هر از چند گاهی توییت می‌زد و مشخص شد که تمام این توییت‌ها، به عنوان سیگنالی برای سرمایه‌گذاران تلقی شده و بر قیمت ارز تاثیر می‌گذاشتند. به همین خاطر بود که او در نهایت تصمیم گرفت مسیر خود را از مسیر اتریوم جدا کند تا قادر به تاثیرگذاری روی قیمت آن نباشد و همه‌چیز به صورت ارگانیک پیش برود.